ABC wiedzy o opiece hospicyjnej
W strukturach polskiego systemu opieki nad osobami zależnymi można wymienić dwa główne sektory odpowiedzialne za udzielanie wsparcia osobom niesamodzielnym:
- pomoc społeczną
W przypadku instytucji pomocy społecznej skierowane są one na zabezpieczenie POTRZEB OPIEKUŃCZYCH dla osób, które nie oczekują opieki medycznej (leczenia), a zapewnienia wsparcia innego typu (funkcjonowania w codziennym życiu).
W przypadku instytucji pomocy społecznej usługi opiekuńcze kierowane są do osób z niepełnosprawnością, z chorobami krótko- lub długoterminowymi, osób starszych i samotnych, potrzebujących pomocy w codziennym funkcjonowaniu.
- ochronę zdrowia
Osoby chore, które nie mają możliwości przemieszczania się, mogą korzystać ze ŚWIADCZEŃ ZDROWOTNYCH realizowanych w domu.
Pielęgniarska opieka długoterminowa domowa stanowi opiekę nad osobami przewlekle chorymi przebywającymi w domu, którzy wymagają systematycznej opieki pielęgniarskiej udzielanej w warunkach domowych.
Opieką hospicyjną domową mogą zostać objęte osoby chorujące na nieuleczalne, postępujące, ograniczające życie choroby nowotworowe i nienowotworowe (wykaz chorób określa załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 października 2013 r. z późn. zm. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej). Zespół hospicjum domowego, współpracując z bliskimi chorego, dąży do stworzenia możliwie najlepszych warunków do życia chorego.
TYLKO osoby chorujące na niżej wskazane choroby (w odniesieniu do osób dorosłych), u których zakończono proces „wyleczenia”, mogą zostać objęte opieką hospicyjną. Aby zostać objętym opieką w hospicjum (domowym czy stacjonarnym) należy posiadać również skierowanie do objęcia opieką hospicyjną wystawione przez lekarza.
Hospicjum domowe jak również hospicjum stacjonarne zapewnia pomoc osobom chorującym na nieuleczalne, niepoddające się leczeniu przyczynowemu, postępujące, ograniczające życie choroby. Opieka ta jest ukierunkowana na poprawę jakości życia, ma na celu zapobieganie bólowi i innym objawom somatycznym oraz ich uśmierzanie, łagodzenie cierpień psychicznych, duchowych i socjalnych.
Należy tutaj dodać, iż w Polsce obowiązuje katalog chorób, które podlegają pod wsparcie hospicjum. Wykaz nieuleczalnych, postępujących, ograniczających życie chorób nowotworowych i nienowotworowych, w których są udzielane świadczenia gwarantowane z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej dla osób dorosłych to:
| Lp. | Kod ICD-10 | Jednostki chorobowe kwalifikujące do leczenia |
| 1 | B20-B24 | Choroba wywołana przez ludzki wirus upośledzenia odporności (HIV) |
| 2 | C00-D48 | Nowotwory |
| 3 | G09 | Następstwa zapalnych chorób ośrodkowego układu nerwowego |
| 4 | G10-G13 | Układowe zaniki pierwotne zajmujące ośrodkowy układ nerwowy |
| 5 | G35 | Stwardnienie rozsiane |
| 6 | I42-I43 | Kardiomiopatia |
| 7 | J96 | Niewydolność oddechowa niesklasyfikowana gdzie indziej |
| 8 | L89 | Owrzodzenie odleżynowe |
Zakres działalności zarówno hospicjum domowego jak i hospicjum stacjonarnego regulują akty prawne.
Hospicjum domowe świadczy wsparcia w określonym zakresie tj.:
- opieki zdrowotnej udzielanej przez lekarzy
- opieki zdrowotnej udzielanej przez pielęgniarki
mając na uwadze leczenia bólu i innych objawów somatycznych oraz
- opieki psychologa
- rehabilitacji.
Ustawodawca określił też wymiar tej opieki:
- porady lekarskie w zależności od potrzeb, nie rzadziej niż 2 w miesiącu;
- wizyty pielęgniarskie w zależności od potrzeb, nie rzadziej niż 2 w tygodniu;
- pozostały personel (psycholog i fizjoterapeuta) − porady lub wizyty ustalane indywidualnie przez lekarza.
Na taką pomoc można liczyć w ramach opieki hospicjum domowego. Natomiast opiekunowie osób objętych opieką hospicjum domowego (najczęściej członkowie rodziny) podejmują się sprawowania opieki nad osobą chorą.
Wszelkie informacje na temat zakresu świadczeń gwarantowanych w ramach opieki hospicyjnej można znaleźć w ROZPORZĄDZENIU MINISTRA ZDROWIA z dnia 29 października 2013 r. z późn. zm. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej.
Często spotykamy się z pytaniem: czy zapewniają Państwo opiekę na kilka godzin dziennie? Muszę załatwić kilka spraw, a nie mam z kim zostawić mojej mamy/mojego taty… (osoby, którą się opiekuję).
Na to pytanie jednoznacznie musimy odpowiedzieć: Hospicjum nie świadczy wsparcia tego typu. Nie tylko nasze hospicjum domowe, ale każde inne hospicjum nie zapewnia takiej pomocy.
W naszej pracy zauważamy, iż niektórzy nie wiedzą do końca, czym zajmuje się hospicjum. Jednoznacznie zakres działalności zarówno hospicjum domowego jak i hospicjum stacjonarnego reguluje ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 29 października 2013 r. z późn. zm. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej.
W tym dokumencie czytamy:
Świadczenia opieki paliatywnej i hospicyjnej to wszechstronna, całościowa opieka i leczenie objawowe świadczeniobiorców chorujących na nieuleczalne, niepoddające się leczeniu przyczynowemu, postępujące, ograniczające życie choroby. Opieka ta jest ukierunkowana na poprawę jakości życia, ma na celu zapobieganie bólowi i innym objawom somatycznym oraz ich uśmierzanie, łagodzenie cierpień psychicznych, duchowych i socjalnych [par. 3.1].
Świadczenia gwarantowane realizowane w warunkach domowych obejmują:
- świadczenia opieki zdrowotnej udzielane przez lekarzy;
- świadczenia opieki zdrowotnej udzielane przez pielęgniarki;
- leczenie bólu zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, za pomocą leków dostępnych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- leczenie innych objawów somatycznych;
- opiekę psychologiczną nad świadczeniobiorcą i jego rodziną;
- rehabilitację;
- zapobieganie powikłaniom; [par. 6].
Dokument wskazuje również wymiar realizacji świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej tj.
- porady lekarskie w zależności od potrzeb, nie rzadziej niż 2 w miesiącu;
- wizyty pielęgniarskie w zależności od potrzeb, nie rzadziej niż 2 w tygodniu;
- pozostały personel (psycholog i fizjoterapeuta) − porady lub wizyty ustalane indywidualnie przez lekarza.
Właśnie taki zakres wsparcia oferują hospicja domowe. Rozporządzenie nie przewiduje innej formy wsparcia w ramach oferty hospicjum domowego. Natomiast uzupełniając ofertę niektóre hospicja zapewniają dodatkowo opiekę duchowną czy wsparcie wolontariuszy jak również i opiekę wytchnieniową dla opiekunów.